จากยายอีสานถึงหลานฝรั่ง สารคดีสำหรับเยาวชนรางวัลชมเชย แว่นแก้วประจำปี 2555
ผู้เขียน: สิริวธู วงศโภชย์
การเกิดมาของดวงชีวิตหนึ่งน้อยนั้น ไม่ว่าจะตกฟากลง ณ ผืนแผ่นดินใด ทั้งในประเทศหรือต่างประเทศ ทั้งเชื้อชาติไทยหรือไม่ไทย หรือสัญชาติอื่นใดความตระหนักรู้ในคุณค่าของความเป็น “คน” ของทุกดวงชีวิตน่าจะเป็นแก่นสารสำคัญของการดำรงลมหายใจไว้อย่างมีคุณค่าบนผืนแผ่นดินที่เราอาศัยและต่างเรียกร้องสันติสุขเสมือนกันทั่วโลก ดังคำ “ผญา” อีสานตาม “บทเปิดเรื่อง” ซึ่งหมายความว่า
“เมื่อเกิดมาร่วมโลกกันแล้ว อย่าดูถูกเหยียดหยามกัน และควรให้ความเคารพนับถือกันในฐานะคนเหมือนกัน หากใครทำประโยชน์แก่ส่วนรวมหรือทำความดี ก็ควรยกย่อง อย่ากลัวว่าผู้อื่นจะได้หน้าเกินตน ส่วนคนที่ทำไม่ดีก็ให้วิพากษ์วิจารณ์กันไปตามความจริง เป็นการติเพื่อก่อและร่วมหาทางแก้ไข”
สารคดีเรื่อง จากยายอีสานถึงหลานฝรั่ง ของ สิริวธู วงศโภชย์ นอกจากสะท้อนสัมพันธภาพแห่งความรักระหว่าง “ยาย” อีสาน กับ “หลานฝรั่ง” ได้น่าประทับใจแล้ว ยังมุ่งเน้นคำสอนจากผู้ใหญ่ถึงเด็กตามอย่างวัฒนธรรมไทยดั้งเดิม คือจากใจคุณยายผู้ผ่านโลกถึงหลานฝรั่งซึ่งกำเนิดลืมตามาดูโลกภายหลัง ในฐานะผู้ “อาบน้ำร้อนมาก่อนเจ้า ข้าเข้าใจ” หรือตามคำโบราณว่า “เดินตามหลังผู้ใหญ่ หมาไม่กัด” เพื่อให้ตระหนักในความเป็นคน หรือ “มนุษย์” ซึ้งได้ถือว่า เป็นสัตว์ประเสริฐ
สาระหลักของเรื่องนี้มุ่งให้เยาวชนรุ่นหลังมีความรักและตระหนักในชาติกำเนิดและถิ่นฐานบ้านเกิดของตัวเอง ผ่านการดำรงรักษาศิลปวัฒนธรรม